Dưới đây là tóm tắt dựa trên kịch bản năm 1895 của Modest Tchaikovsky, Marius Petipa và Lev Ivanov. Swan Lake thường được thể hiện trong bốn màn, bốn cảnh (chủ yếu ngoài Nga và Đông Âu) hoặc ba màn, bốn cảnh (chủ yếu ở Nga và Đông Âu). Một số phiên bản ở phương Tây có đoạn mở đầu khi công chúa Odette bị hóa thành một con thiên nga lần đầu. Khác biệt lớn nhất giữa các phiên bản trên toàn thế giới là cảnh kết: một số có kết thúc lãng mạn, một số khác là bi kịch.

Màn 1.

Cảnh cung điện sang trọng.

Người dân đang ăn mừng tiệc sinh nhật Hoàng tử Siegfried. Cuộc vui bị gián đoạn khi mẹ của Siegfried, người đang lo lắng về lối sống vô tư của con trai bà, thông báo rằng Siegfried phải chọn lấy một người vợ tại tiệc hoàng gia vào đêm mai. Siegfried thất vọng khi biết mình không được kết hôn vì tình yêu. Anh bạn Benno và thầy giáo cố gắng làm Siegfried cảm thấy đỡ buồn. Khi hoàng hôn xuống, Benno thấy một đàn thiên nga bay trên trời nên đã nảy ra ý định đi săn. Thế là Siegfried cùng bạn bè lấy nỏ và chuẩn bị đi săn thiên nga.

Màn 2.

Đêm trăng sáng, hồ thiên nga hiện ra giữa đống tàn tích đổ nát của một ngôi nhà nguyện xưa.

Siegfried tách ra khỏi bạn bè, đến nơi trăng sáng bên bờ hồ, cùng lúc đàn thiên nga đáp xuống ngay gần đó. Anh nhắm chiếc nỏ của mình vào đàn thiên nga định bắn. Anh chợt bàng hoàng khi thấy một con thiên nga biến thành thiếu nữ xinh đẹp, đó chính là Odette. Ban đầu, nàng tỏ ra sợ hãi Siegfried. Khi anh hứa sẽ không làm hại, nàng mới kể rằng nàng là Nữ hoàng Thiên nga Odette. Đàn thiên nga là những nạn nhân của lời nguyền khủng khiếp do phù thủy ác độc Von Rothbart tạo ra, kẻ ngoại hình nhìn trông y như nửa người nửa cú. Ban ngày họ phải biến thành thiên nga và ban đêm, chỉ khi đứng trong hồ ma thuật - hồ được tạo ra từ những giọt nước mắt của mẹ Odette - mới quay về hình dạng con người. Lời nguyền chỉ bị phá vỡ nếu có một người chưa bao giờ yêu ai trước đây, thề sẽ yêu Odette mãi mãi. Von Rothbart đột nhiên xuất hiện. Siegfried đe dọa giết hắn nhưng Odette ngăn lại - vì nếu Von Rothbart chết trước khi chưa được hóa giải lời nguyền, thì cô sẽ mãi mãi không thoát khỏi kiếp thiên nga được nữa.

Khi Von Rothbart biến mất, các thiếu nữ thiên nga đáp xuống hồ nước. Benno và mọi người cũng đến định bắn chúng. Nhưng Siegfried đã kịp thời ngăn lại và khéo léo đuổi họ đi. Bây giờ, chỉ còn lại một mình với Odette và các nàng thiên nga, Siegfried làm gãy nỏ của mình và bắt đầu giành được sự tin tưởng của Odette khi hai người yêu nhau.

Khi bình minh đến, lời nguyền ác độc khiến Odette và các bạn của nàng trở lại hồ và lại biến thành thiên nga.

Màn 3.

Hội đường sang trọng trong cung điện.

Khách mời đến cung điện trong trang phục dạ hội. Mẹ của Siegfried ra lệnh cho anh nhảy với sáu nàng công chúa và chọn một trong số họ làm cô dâu. Siegfried than phiền rằng anh ta không yêu ai trong số đó. Von Rothbart ngụy trang đến cùng cô con gái xinh đẹp Odile, biến con gái Odile của mình trở thành trông giống y đúc Odette. Hoàng tử nhầm Odile với Odette và nhảy cùng nàng. Nàng Odette thật hiện ra như ảo ảnh, nàng tuyệt vọng cố gắng cảnh báo Siegfried rằng anh đã bị lừa, nhưng Siegfried vẫn không hay biết gì. Anh tuyên bố với mọi người rằng sẽ lấy Odile làm vợ. Von Rothbart ngay lúc đó làm phép cho Siegfried được nhìn thấy Odette thật. Nhận ra sai lầm của mình, Siegfried đau buồn vội vã ra chạy ra hồ thiên nga.

Màn 4.

Hồ Thiên Nga.

Odette quẫn trí trước sự phản bội của Siegfried. Các nàng thiên nga khác cố gắng an ủi nàng, nhưng Odette không chấp chận. Khi Siegfried trở lại hồ và thấy Odette, anh thành khẩn cầu xin nàng tha thứ. Odette đồng ý tha lỗi cho anh và cả hai đã thề hẹn trên tình yêu của họ. Von Rothbart xuất hiện và nhất mực nói Siegfried phải giữ lời hứa kết hôn với Odile, và Odette sẽ thành thiên nga mãi mãi. Siegfried quyết định cùng Odette lao xuống hồ. Tình yêu chân chính của hai người đã hóa giải lời nguyền của Von Rothbart, nên những con thiên nga khác hóa thành người, khiến Von Rothbart mất quyền lực và chết đi. Các thiếu nữ nhìn Siegfried và Odette đang cùng lên thiên đàng, được ở bên nhau mãi mãi.